Polskie trasy bez barier

Zapraszamy do odwiedzenia polskiej strony Karkonoszy. Projekt KARKONOSZE DLA WSZYSTKICH realizowany był w polsko-czeskim partnerstwie. Jego realizatorem po stronie polskiej był Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych (KSON) w Jeleniej Górze. W ramach projektu „Karkonosze dla wszystkich” pracownicy KSON przetestowali szlaki turystyczne i miejsca dostępne dla osób niepełnosprawnych po polskiej stronie gór i na pobliskim przedgórzu. Wyniki projektu zostały podzielone na trzy części:

A. SZLAKI TURYSTYCZNE
B. ATRAKCJE TURYSTYCZNE
C. TURYSTYKA WYCZYNOWA

A. Szlaki turystyczne

1. Z parkingu przy drodze krajowej nr 3 (Świnoujście – Jakuszyce) wzdłuż strumienia Szklarki do schroniska „Kochanówka” przy Wodospadzie Szklarki

Jest to pierwsza trasa w Karkonoszach specjalnie przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo, która została otwarta w 2007 roku. Ma 375 metrów długości a różnica wzniesień wynosi zaledwie 11 metrów. Wyposażona jest w zatoczki-mijanki, tzw. zatokę zmysłów, WC i podest widokowy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Na jej odcinku znajdują się trzy punkty dydaktyczne, gdzie można się zapoznać z najbardziej charakterystycznymi elementami przyrody karkonoskiej.
Dojazd do parkingu drogą nr 3 własnym samochodem lub autobusami PKS w kierunku Szklarskiej Poręby i Jakuszyc. Z parkingu do celu prowadzi czarny szlak, będący częścią „Pętli Szklarskiej”. Ze Szklarskiej Poręby do celu można dojść także wzdłuż Kamiennej szlakiem oznaczonym kolorem zielonym.

Bezbarierowe miejsca na posiłek i schronienie wzdłuż trasy:
Tuż przy samym wodospadzie znajduje się schronisko PTTK Kochanówka, którego parter także jest w pełni przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, oferując specjalnie wyposażone toalety czy wygodne podjazdy dla wózków. Schronisko ma 12 miejsc noclegowych, bufet z daniami barowymi.

2. Z górnej stacji kolei linowej na Kopie drogą na Śnieżkę do schroniska „Dom Śląski”

Dostanie się na szczyt Kopy jest dla osób niepełnosprawnych najtrudniejszym odcinkiem drogi.  Jest dla osób niepełnosprawnych utrudnione, ale nie niemożliwe. Dolna stacja wyciągu jest przebudowywana, zamiast jednoosobowych krzeseł są kanapy, a także dwie gondole, z których korzystają głównie osoby niepełnosprawne, wyjazd na górną stację nie jest problemem. Nie dokończona jest jeszcze górna stacja, która ma lokalizować się bliżej szczytu Kopy, co wyeliminuje aktualny ostry podjazd. Cała podróż na górę trwa około 17–20 minut. Od górnej stacji wiedzie dogodna droga do Domu Śląskiego. (Równia pod Śnieżką, 1400 m n.p.m.). Trasa ma ponad 1 km. Jest najdłuższym i najwyżej położonym w Polsce szlakiem przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Nawierzchnia ścieżki została tutaj wykonana z naturalnych materiałów, głównie kruszywa granitowego wzmocnionego dodatkowo siatką i równo ułożona. Zamontowane zostały także barierki z uchwytami by ułatwić poruszanie się (trasa nadaje się również dla osób niedowidzących). W najbliższy czasie mają się na nim znaleźć również pulpity informacyjno-edukacyjne opisane pismem Brajla.

Bezbarierowe miejsca na posiłek i schronienie wzdłuż trasy:
Przy dolnej stacji kolejki jest poczekalnia oraz punktu gastronomiczne. Na górnej stacji jest dostępny bufet z barowymi posiłkami i napojami.
Dom Śląski oferuje 72 miejsca noclegowe w pokojach 2, 3, 4, 5 i 6-osobowych oraz pełen zestaw dzienny posiłków. Jednak wejście do budynku i restauracji nie jest przystosowane dla osób na wózkach inwalidzkich, nie ma też przystosowanych sanitariatów ani miejsc noclegowych. Budynek jest bez problemu dostępny dla osób starszych oraz rodzin z małymi dziećmi.

3. Od dworca PKS w Szklarskiej Porębie do Zakrętu Śmierci na drodze nr 404 do Świeradowa-Zdroju

Trasa liczy 9,5 kilometra i wiedzie od dworca PKS w Szklarskiej Porębie przez dolną stację kolei linowej na Szrenicę, a następnie znów wraca do centrum miejscowości. Na skrzyżowaniu koło hotelu Karkonosze odbija się w prawo, a następnie idzie się zgodnie z kierunkowskazami na Zakręt Śmierci (775 m n.p.m.). By droga powrotna nie była monotonna, proponowane jest zejście w dół obok domu Hauptmannów i dalej licznymi uliczkami w dół aż do przystanku PKS. Po drodze są liczne punkty odpoczynkowe oraz gastronomiczne, gdzie można posilić się.

4. Z centrum Karpacza do Świątyni Wang.

Długość tej trasy liczy około 6 kilometrów. Pokonując tą trasę po drodze mija się Urząd Miejski, Muzeum Sportu i Turystyki, widoczna jest skocznia Orlinek, a następnie wchodzi się na Szlak im. Orłowicza i dochodzi do dolnej stacji wyciągu na Kopę, idąc dalej dociera się ostatecznie do Świątyni Wang w Karpaczu Górnym. Trasa wiedzie pod górę jest bardzo trudna dla poruszających się na wózkach i o kulach. Osoby z lekką niepełnosprawnością ruchową nie powinny mieć większych kłopotów z jej pokonaniem, tym bardziej, że po drodze jest wiele punktów widokowych i gastronomicznych, gdzie można odpocząć. Od strony  Sosnówki znajduje się płatny parking, a dalej wiedzie krótsza, choć nadal stroma droga do Świątyni Wang przeznaczona dla wszystkich niepełnosprawnych. Zalecana jednak asystentura osób trzecich.

5. Ze Szklarskiej Poręby do Jakuszyc

Trasa rozpoczyna się w Szklarskiej Porębie i biegnie Trasą Czeską (międzynarodowa E65) aż do samych Jakuszyc. Jednakże ze względu na stopień trudności oraz długość trasy (ponad 11 kilometrów) zalecane jest chociaż częściowe jej pokonanie samochodem lub też autobusem. Wzdłuż trasy położone są takie atrakcje turystyczne jak Wodospad Kamieńczyka, była huta szkła kryształowego, a w samych Jakuszycach ośrodek nart biegowych oraz odtworzona kolej ze Szklarskiej Poręby do Harrachova. Jej uruchomienie było dodatkową atrakcją i ułatwieniem dla osób niepełnosprawnych
Od Jakuszyc do stacji turystycznej Orle wiedzie asfaltowa przyjazna niepełnosprawnym droga długości 5 kilometrów reflektowana przez licznych wózkowiczów. Do Jakuszyc można dojechać ze Szklarskiej Poręby Górnej do Jakuszyce Bieg Piastów.

6. Z Karpacza do Kowar przez Ściegny i Kostrzycę

Trasa ma około 12 kilometrów długości. Startuje się z ul. Kowarskiej w Karpaczu, a potem przez miasteczko Western City w Ściegnach, osadę Krzaczynę dociera się do Kowar, gdzie obowiązkowo należy zobaczyć takie atrakcje turystyczne, jak Podziemna Trasa Turystyczna, Inhalatorium Radonowe i Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska.  Warta zobaczenia jest również starówka Kowar. Droga powrotna wiedzie trasą na Jelenią Górę obok Babich Skał i pałacu Radziwiłłówka, następnie przez Kostrzycę z Bankiem Genów Leśnych oraz Miłków  do Karpacza. Trasa dość trudna dla niepełnosprawnych ruchowo; ze względu na atrakcje turystyczne jest bardzo czasochłonna. Wyprawa wymaga więc dobrego zaplanowania i przygotowania.

7. Mysłakowic przez Bukowiec, Krogulec i Karpniki do Łomnicy Dolnej

Bardzo ciekawą możliwością dla osób niepełnosprawnych, chcących lepiej poznać rejon Karkonoszy jest wycieczka wokół Mysłakowic. Trasa wiodąca przez obszar Doliny Pałaców i Ogrodów zaczyna się przy Domu Tyrolskim w Mysłakowicach. W tej miejscowości warte zobaczenia są neogotycki pałac królewski ufundowany przez Fryderyka Wilhelma III i miejscowy kościół zdobiony oryginalnymi kolumnami z Pompei. Stąd najlepiej jest się udać do Bukowca, gdzie warto zobaczyć pałac i pobliskie zabudowania folwarczne, przekształcone obecnie na cele turystyczne, oraz cały kompleks parku ze stawami i romantycznymi budowlami. Następnie droga wiedzie przez Krogulec do Karpnik, w których stoi odrestaurowany otoczony fosą zamek na tle dużego parku. Stamtąd podążać należy w stronę Jeleniej Góry do miejscowości Łomnica Dolna, gdzie znajduję się pałac z 1720 roku oraz Dom Wdowy. Z tego miejsca widoczny jest położony po drugiej stronie odnowiony wraz z otoczeniem pałac w Wojanowie. Jest to propozycja dostępna tylko częściowo dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Trudności sprawić mogą zwłaszcza odcinki przebiegające drogami polnymi.

8. Trasa miejska w Jeleniej Górze

Po samym mieście Jelenia Góra osoby niepełnosprawne z łatwością pokonają 4,5 kilometrową trasę rozpoczynającą się przy dworcu autobusowym, a prowadzącą przez Plac Ratuszowy, obok Kościóła św. Erazma i Pankracego, Kaplicy św. Anny i Bramy Wojanowskiej, a następnie kierującą zwiedzających w stronę teatru jeleniogórskiego oraz Muzeum Karkonoskiego. Warto też udać się na Wzgórze Kościuszki do parku, dalej do pięknie odnowionego Pałacu Paulinum, a także do parku naprzeciw dworca kolejowego. Od tego miejsca zaczyna się już droga powrotna w kierunku rynku, a przy niej kościół św. Podwyższenia Krzyża (dawniej garnizonowy), jeden z 6 wybudowanych na Dolnym Śląsku Kościołów Łaski, z pięknie i bogato wyposażonym wnętrzem, a dalej cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła.

9. Z Cieplic Śląskich-Zdroju do Sobieszowa

Ciekawą propozycję stanowi spacer po Placu Piastowskim w Cieplicach oraz po Parku Zdrojowym i Norweskim. W obrębie administracyjnym Jeleniej Góry można uciec przed zgiełkiem miasta, udając się z Cieplic do Sobieszowa pod wzgórze Chojnik z noszącym tę samą nazwę zamkiem. Sam zamek Chojnik oraz odcinek trasy wchodzący w skład Karkonoskiego Parku Narodowego są niedostępne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Wytrwali i ciekawi przyrody mogą udać się przez Podzamcze do Podgórzyna nad tamtejsze rozległe stawy hodowlane, gdzie można posilić się specjałami z miejscowych ryb. Wraca się aleją dębowo-klonową bezpośrednio do Cieplic.

B. Atrakcje turystyczne

1. Trzy wieże widokowe:

w Radomierzu w gminie Janowice Wielkie, w Jeleniej Górze oraz w Mirsku. Sala Rajców w Kowarach, a także Czarci Młyn w Świeradowie-Zdroju.

W ramach udostępnienia turystom niepełnosprawnym atrakcji turystycznych na obszarze Karkonoszy i pobliskich rejonów zmodernizowanych jest pięć zabytkowych obiektów. Przed każdym znajduje się tablica dla osób niedowidzących, gdzie w alfabecie brajla znajduje się opis danej atrakcji. Z Internetu można ściągnąć nagranie w formacie mp3, na którym usłyszeć można, co można zobaczyć z danej wieży widokowej. Odnowiona wieża na Wzgórzu Krzywoustego w Jeleniej Górze nie jest jeszcze, niestety, dostępna dla niepełnosprawnych. Ścieżki prowadzące do niej, nie nadają się dla wózków, wieża nie ma też windy. Pod pozostałe wieże można podjechać.
Rewitalizacja Czarciego Młyna w Świeradowie-Zdroju odbyła się w latach 2010–2012. Jest to stary młyn wodny, w którym obejrzeć można wystawę „Od ziarenka do bochenka”, a także zobaczyć tradycyjny proces produkcji chleba. Obiekt przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

2. Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska w Kowarach

Niewidomi i niedowidzący każdą miniaturę mogą dotknąć, umieszczone są tam tablice informacyjne opisujące każdy zabytek, także o poszczególnych z nich opowiada przewodnik, a wózek inwalidzki z łatwością może poruszać się między makietami. Dla takich osób przystosowane jest również zaplecze sanitarne. Jedyne czego brakuje w tym obiekcie, to informacji w alfabecie brajla.

Link do mapy.cz: Park Miniatur

3. Sztolnie w Kowarach

Obiekt ten mogą odwiedzać osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, a także o kulach. Dostosowane są tylko trasy zwiedzania.

Link do mapy.cz: Sztolnie w Kowarach

4. Kolej Gondolowa na Stóg Izerski w Świeradowie-Zdroju

Niepełnosprawni mogą bez problemu wjechać na górę po uprzednim złożeniu jednego z siedzeń w wagoniku. Na szczycie (1037 m n.p.m.) w schronisku „Na Stogu Izerskim” (droga do schroniska dla wózków trudna, ale możliwa) można odpocząć, podziwiając wspaniałą panoramę Karkonoszy, Kotliny Jeleniogórskiej i dalej Gór Kaczawskich.

Link do mapy.cz: Kolej Gondolowa na Stóg Izerski

5. Świątynia Wang w Karpaczu

Ze względu na przepisy prawne obowiązujące w Polsce dostosowanie jej w pełni do potrzeb niepełnosprawnych okazało się być niemożliwe. Takie osoby, chcąc ją zwiedzić, nie są w stanie obyć się bez pomocy osób trzecich – pełnosprawnych. Mogą one uzyskać jedynie zgodę na wjechanie autem na parking pod kościółkiem. Osoby na wózkach sporadycznie odwiedzają to miejsce ze względu na brak podjazdów umożliwiających im dostanie się do środka obiektu. Dla najbardziej zawziętych otwierane są specjalnie boczne drzwi Świątyni, którędy – przy pomocy innych osób – mogą dostać się do wnętrza i podziwiać zabytek. Pozostałe grupy niepełnosprawnych mogą korzystać także tylko z tego, co zostało przygotowane dla zdrowych turystów, czyli z nagrań puszczanych w kościółku.

Link do mapy.cz: Świątynia Wang

C. Turystyka wyczynowa

Narciarstwo

Od 2007 roku osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich mogą cieszyć się sportami zimowymi na karkonoskich stokach. W pierwszym szkoleniu narciarskim wzięło udział 4 kursantów, a odbyło się ono na stokach Łysej Góry w Dziwiszowie. W tym samym roku została otwarta w Karpaczu pierwsza w Polsce szkoła narciarska prowadząca szkolenia na potrzeby niepełnosprawnych. Prowadzi je firma SPORT-ON przy współpracy z klubem START Poznań oraz AWF Poznań i AWF Wrocław. Kursy odbywają się parę razy w roku. Zajęcia prowadzone są przez Jarosława Rolę, polskiego paraolimpijczyka z Turynu oraz Vancouver, reprezentanta Polski w narciarstwie alpejskim. Posiada on stopień instruktora sportu niepełnosprawnych. Kandydaci przyjmowani są według kolejności zgłoszeń, a następnie stopnia ich niepełnosprawności. Po ukończeniu szkolenia są oni w stanie korzystać ze stoków narciarskich o umiarkowanej skali trudności, czyli z niebieskich i czerwonych tras. Uczestnicy uczą się poruszać na takim sprzęcie narciarskim, jak mono-ski, narty czy kulonarty.

Kolarstwo

Aktywni niepełnosprawni nie raz udowodnili już, że potrafią cieszyć się życiem jak osoby pełnosprawne. Przykładem tego jest jeden z etapów Kolarskiego Pucharu Polski Niepełnosprawnych, który odbył się w maju 2010 roku na terenie Karkonoszy. Trasa liczyła sobie blisko 26 kilometrów i prowadziła z centrum Cieplic do Podgórzyna. Zawodnicy konkurowali w trzech kategoriach: rower klasyczny, handbike – czyli rowery napędzane siłą rąk oraz open dla osób z porażeniem mózgowym. Udział w nim wzięło kilkudziesięciu zawodników, w tym paru paraolimpijczyków, także jeden zawodnik z Czech. Jako że impreza jest cykliczna, to można będzie w następnych latach stać się czynnym uczestnikiem Kolarskiego Pucharu Polski Niepełnosprawnych.

Wspinaczka skałkowa

Dzieci, młodzież oraz dorośli mogą wziąć udział w obozach rehabilitacyjno-wspinaczkowych organizowanych na terenie Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Organizowane są przez Fundację Czarodziejska Góra mającą swoją siedzibą oraz całą bazę w miejscowości Mniszków w gminie Janowice Wielkie. Jej pracownicy od wielu lat poprzez wspinaczkę skałkową, edukację ekologiczną, historię sztuki związaną z regionem pomagają niepełnosprawnym młodym ludziom nabrać zaufania do innych oraz samych siebie, ucząc odpowiedzialności i współpracy. Utrudnienie stanowi fakt, że wspinaczka skałkowa osób niepełnosprawnych wymaga jednakże innego przygotowania niż w przypadku osób zdrowych, w pełni komunikatywnych. Osobom z autyzmem, niedosłyszącym oraz z niepełnosprawnością fizyczną towarzyszy instruktor, który wspina się na niezależnej linie i jest w stanie podpowiedzieć i wskazać miejsce na postawienie stopy czy chwyt na rękę. W porównaniu z nimi osoby pełnosprawne wspinają się „na wędkę”, to znaczy, że lina jest przymocowana do szczytu skały, a osoba asekurująca stoi u jej podnóża.