Oba typy domów mają podstawową, trójdzielną dyspozycję. Z zaproża (przyzby) wchodzi się do sieni, zajmującej środkową część domu. W tylnej części znajduje się, często nieoddzielona, czarna kuchnia, gdzie gospodyni gotowała na otwartym ogniu i obsługiwała palenisko z piecem kaflowym w izbie. Do izby, zajmującej całą przednią część domu i będącejgłównym pomieszczeniem mieszkalnym, wchodzi się z sieni. Z sieni wchodzi się też do komory, służącej do przechowywania artykułów spożywczych lub odzieży.Czasami komora wykorzystywana też była jako mieszkanie dla wycużników – starych gospodarzy, którzy gospodarstwo przekazali już młodym, a sami byli na swego rodzaju emeryturze. Obok komory znajdowała się obórka, do którego często można się było dostać również z przyzby. W tylnej części znajdziemy szopę lub stodołę do przechowywania siana, słomy i drewna. Często izba była o jedno okno szersza, w środku przedzielona. Jej część służyła wtedy jako izdebka dla wycużnika. Ściany są zrębowe, wcześniej wykonywano je też z belek o nierównej średnicy. Łączenia w narożnikach są gładkie, węgły nie mają ostatków – oprócz głowic (rysiów) belek ostatniego wieńca, które wystają poza nie. Dzięki temu cała konstrukcja była bardziej stabilna, a ponadto można było wysunąć szczyt budynku przed zewnętrzny obwód ściany. Szczeliny wypełniane były ubitym mchem lub słomą i zalepiane masą z gliny zmieszanej z plewami albo słomianą sieczką. Następnie bielono je wapnem. Później domy zrębowe malowano też farbami izdobiono białymi listwami.
![Karkonoska architektura](/sites/default/files/styles/header/public/headers/krkonosekrkonosska-lidova-architektura-4.jpg?h=e760ca78&itok=h18IKHx2)
Karkonoska architektura
Karkonosze są regionem, w którym występują charakterystyczne drewniane domy zrębowe. Możemy je podzielić na dwa podstawowe rodzaje – domy typu poizerskiego (część zachodnia Karkonoszy) oraz podkarkonoskiego (część wschodnia Karkonoszy). Typ poizerski charakteryzuje się prostym rzutem, ale za to bogatym zdobieniem szczytu dzielonego na dwa lub trzy pasy.
![Karkonoska architektura - Paseky nad Jizerou](/sites/default/files/styles/max_1000/public/paragraphs/05/krkono%C5%A1e-krkono%C5%A1sk%C3%A1-lidov%C3%A1-architektura%20%286%29.jpg?itok=S66qhssN)
Domem szczególnego rodzaju, typowym tylko dla niewielkiej części regionu, był dom zwany tu „karczkowym“. Jego ściany zbudowane są z okorowanych, porąbanych, okrągłych polan ułożonych przekrojem na zewnątrz, tak jak układa się polana w stosy. Poszczególne polana łączono zaprawą wapienno-wiórową, narożniki umacniano kawałkami belek. Po położeniu tynku budynek taki wyglądem nie różnił się od murowanego. Stropy bywały zazwyczaj wykonane z belek i pokryte warstwą gliny, stanowiącą izolację przeciwpożarową. Okna są dwuskrzydłowe otwierane na zewnątrz, często z lufcikiem. Na zimę zakładano jednoskrzydłowe,nieotwieralne okna wewnętrzne. W zależności od okresu budowy domu ozdobne obramienia okien malowało sięna biało. Dachy są zazwyczaj dwuspadowe, często z wejściem mansardowym, przez które na strychpodawano słomę lub siano.
W zależności od typu budynku szczyty domów bywały bardzo różne. Najstarsze szczyty wykonane były z gontów albo obłożone zachodzącymi na siebie niekrawędziowanymi deskami. Później do obkładania używano szerokich desek, a szpary między nimi zakrywano listewkami. Zwieńczenie szczytu stanowi naczółek lub kozubek, pod nim znajduje się malowana deska – swego rodzaju metryka domu. Na niej wymienieni byli budowniczy domu, mistrz ciesielski, data budowy i modlitwa.